SOUND DERGİSİ TEMMUZ 2009 SAYISINDA YAYINLANMIŞTIR.
Email: aliinceoglu@gmail.com
Web: www.myspace.com/aliinceoglu
Geçen sayıda, Sonar 8 Producer Edition’da, “audio” ve “midi” kayıtlarını nasıl yapılacağını tartışmıştık. Bu yazıya, yapmış olduğunuz midi kanal kayıtlarınızı audio’ya çevirme işlemini inceleyerek başlıyoruz.
Midi kanalında yapmış olduğunuz kaydı sizin seçeceğiniz bir sampler’a okutarak kaydın tamamlanmış ve sorunsuz olduğuna karar verdikten sonra midi kanal üzerinde bulunan “solo”s ikonuna tıklıyorsunuz (Resim 1). Kanal seçildikten ve solo butonuna basıldıktan sonra toolbar’da “edit” sekmesi altında bulunan “Bounce to Track(s)”e tıklayarak midi kanalınızı audio’ya çevirme işlemini gerçekleştirmiş oluyorsunuz (Resim 2). Karşınıza çıkacak pencerede (Resim 3) kanal formatı (mono, stereo), “mix enables” altında bulunan kanal üzerinde kullanmış olduğunuz efektleri ya da otomasyon işlemlerini “bounce” edilen kanalın üzerine işleme gibi seçenekler sunuluyor. İsteğe göre bu seçenekleri işaretleyebilir ya da “OK” tuşuna basarak işlemi, gerçekleştirebilirsiniz. Bu işlemin süresi bilgisayarınızın konfigürasyonuna ve kullandığınız sampler’a bağlı olarak daha kısa ya da uzun sürebiliyor. Quad Core işlemcine sahip, 8GB ram kullanan bir bilgisayarda bu işlem yaklaşık 5 ila 10 saniyede gerçekleşiyor.“Bounce to track(s)” ikonuna tıklayıp, karşınıza Resim 4’te gördüğünüz gibi bir mesaj geldiği takdirde yapmanız gereken, mouse’u midi kanal numarasının üstüne getirip kanalı seçmek ve daha sonra toolbar’da bulunan “Bounce to Clip” ikonuna tıklamak olacaktır. Bu işlemden sonra yukarıda belirtmiş olduğum “Bounce to Track(s)” işlemini tekrarlayabilirsiniz. Yapılan işlem sonrasında audio’ya çevrilmiş olan kanal, mevcut kanal sıralamasının en altına en son kanal olarak yerleşmektedir.
MENÜ VE TOOLBAR’I KİŞİSELLEŞTİRME
Özellikle Sonar 8 Producer Edition kullanıcılarının programa adapte olmak ve hâkimiyet kazanmak için menüyü ve proje içerisinde çalışırken sık kullanılan öğeleri kendi istekleri doğrultusunda düzenlemeleri kullanıcılara büyük kolaylık, hız ve avantaj sağlar. Bu düzenlemelere toolbar’da bulunan “Options” sekmesi altındaki “Global” seçeneğine göz atarak başlayalım (Resim 5). “Global Options” sekmesinde 9 ana başlık bulunuyor:1. General
“General” başlığı altında bulunan seçeneklerde programda genel olarak ilk açılışta ihtiyaç duyabileceğiniz hem görsel hem de proje işleyişinde kullanabileceğiniz özellikler bulunuyor.
2. Auto Save and Versioning
Bu başlık altında projeniz üzerinde çalışırken sizin seçebileceğiniz belirli bir dakika ya da yapacağınız herhangi bir veya birkaç değişiklik sonrasında otomatik olarak projenizi kaydetmeyi sağlayacak ayarlar bulunmaktadır. Yine bu başlık altında bulunan “Enable versioning of project” seçeneği projenizin sizin belirleyeceğiniz sayıdaki versiyonlarını programın otomatik olarak kaydetmesini sağlıyor.
3. Folders
“Folders” seçeneği, projenizde bulunan tüm verileri audio, midi, video ve diğer dosyaları bilgisayarınızda sizin seçebileceğiniz bir konuma (harddisk vb.) yönlendirmenizi sağlıyor.
4. Editing
Bu başlık altında projenizde kullandığınız audio’ya da midi dosyalarını kurgularken ihtiyacınız olabilecek “Drag and Drop” ve “Clips” seçenekleri bulunuyor.
5. Nudge
“Nudge” 1, 2 ve 3 olarak belirtilmiş bu özellik ise yine audio ve midi dosyalarını sürüklerken ihtiyacınız olacak zamanlama ayarlarını içeriyor.
6. Audio Data
Bu seçenek “Global Audio” dosyalarının konumunu belirlemek için ihtiyacınız olan ayarları içerir. Aynı zamanda audio dosyalarının bit değerlerini bu sekmeden de ayarlayabilmeniz mümkün.
7. VST Plug-In’leri
Adından da anlaşıldığı üzere, bu özellikte, VST Plug-In’lerinizin konumunu görebileceğiniz ve aynı zamanda konumunu değiştirebileceğiniz seçenekleri içerir. En altta bulunan sekmede ise programın her açılışında bilgisayarınızda yeni kurulmuş olan VST plugin’leri aramayı sağlayacak bir seçenek de bulunuyor.
8. Midi
“Midi” sekmesi altında bulunan seçeneklerde ise midi kaydı yaparken ihtiyacınız olan “buffer” ayarları, “midi system exclusive mesajları”, “key after touch”, “controller”, “patch changes”, “pitch wheel” gibi ayarlar bulunuyor.
9. Time Code
“Time Code” sekmesi altında midi senkronize ayarları olarak bilinen SMPTE/MTC ayarları gibi seçenekler yer alıyor.
GÖRSEL OLARAK PROJE SÜRECİNİ HIZLANDIRMA
Görsel olarak proje sürecini hızlandırmaya proje içerisinde audio’ya çevirdiğiniz ve kullanılmayan midi kanallarını miks konsolu üzerinden kaldırmakla (Hide Track ile) başlayabilirsiniz. Daha önceki yazılarımda bahsettiğim özelliklerden biri olan “Hide Track” işlemini toolbar’da bulunan “Track Manager” özelliği ile ya da saklamak istediğiniz kanalın üzerine sağ tuş ile basıp “Hide Track” sekmesini işaretleyerek gerçekleştirebilirsiniz. Kullanılmayan kanalların saklanması ya da tamamen silinmesi hem programın daha rahat çalışmasını hem de kullanıcının kanallar arasında gerçekleştirdiği işlemlerde daha hızlı olmasını sağlar (Resim 6).Bol kanallı bir projede editing işlemi esnasında kullanabileceğiniz ve çalışmanızı hızlandıracak bir diğer özellik ise yine toolbar üzerinde “Show/Hide Navigator” adı altında bulunan özelliktir (Resim 7). Bu özellik kullanıcıya projenin neresinde bulunduğunu ve kanallarla ilgili bilgileri verir. Aynı zamanda aktif kullanılan tüm kanallara yatay ve dikey olarak “zoom” yapma özelliği olan “navigator”, “edit” penceresinde en sık kullanılan araçlardan biridir. 2008 yılında Ogan Aydın için düzenlemesini yaptığım “Zehirli Nefes” albümünde 47 kanaldan oluşan “Evde Kaldım” parçasında çok kullanmış olduğum bu özellik, “edit” penceresindeki kanallar arasında yatay ve dikey olarak projenin istediğim bölgesine erişmemi sağlayıp çok kanallı bu proje içerisinde rahatça çalışmama yardımcı oldu. Tek ekranda görebileceğiniz maksimum kanal sayısı normalde 21’ken, “navigator”ı aktive ettiğinizde dikey zoom özelliğiyle en son kanal dâhil (mesela 47) görebilme, aralarında dolaşma ve üzerinde çalışma özelliği sağlamaktadır. Sadece miks aşamasında değil projenin yaratıcı sürecinde de özgür olmama olanak sağladı. İkinci ekranın size sağlayacağı fayda, miks konsolunu diğer ekrana taşıyabilmenizi sağlayacaktır ve edit ve miks pencerelerini birbirinden ayırmanızı sağlayacaktır.
Bu yazıda bahsetmiş olduğum kısa yollar sayesinde, Sonar 8 Producer Edition kullanıcılarının projeleri üzerinde çalışırken değerli zamanlarını çok daha tasarruflu kullanacaklarını düşünüyorum. Bu bahsetmiş olduğum kısa yolların kullanıcıya projelerde verdiği hızın yanı sıra, asıl olan kullanıcıların Sonar 8 Producer Edition’la yoğun etütsel bir şekilde çalışıp alışkanlıklarını geliştirmeleridir.
Gelecek sayıda bu köşede Sonar 8 Producer Edition’ın en önemli özelliklerinden biri olan “Plugin Manager” ve programın en değerli taşlarından “Rapture” ve “Vintage Channel VC 64” gibi plugin’lere göz atacağız. O zamana kadar bana aliinceoglu@gmail.com ve www.myspace.com/aliinceoglu adreslerinden ulaşabilirsiniz.
